Een te hoge bloeddruk (hypertensie) bij de kat is vaak het gevolg van problemen met de nieren of de schildklier, en kan ernstige schade veroorzaken aan de ogen, de hersenen, de nieren of het hart. Met behulp van medicatie kan de bloeddruk verlaagd worden, waardoor (verdere) schade voorkomen kan worden. Omdat hypertensie vaak pas opgemerkt wordt wanneer de kat plotseling blind wordt of een hersenbloeding krijgt, is het aan te bevelen regelmatig preventief de bloeddruk te controleren, zowel bij katten met al bekende aandoeningen als bij gezonde oudere katten.

Laatst bijgewerkt: januari 2023

Oorzaken van een te hoge bloeddruk bij de kat

Een te hoge bloeddruk bij katten is zeer vaak (in 80% van de gevallen) het gevolg van, of treedt samen op met, een andere ziekte. Meestal is dat nierfalen, vaak een schildklierprobleem, en soms een afwijking of tumor in de bijnieren, problemen met het hart, of diabetes.

In ongeveer 20% van de gevallen is de oorzaak van de hoge bloeddruk onbekend of blijkt de kat een vroeg stadium van chronisch nierfalen te hebben. Nieren, hart en de endocriene systemen zijn allemaal nauw betrokken bij het in stand houden van de bloeddruk, dus oorzaak, gevolg en complicaties zijn niet altijd duidelijk te onderscheiden.

Oudere katten hebben ook vaker een te hoge bloeddruk, vermoedelijk omdat met vorderende leeftijd het nierweefsel aftakelt en de nierfunctie daardoor afneemt. Bij jongere katten kan de nierfunctie verstoord worden door een infectie als leptospirose, waardoor vervolgens een verhoogde bloeddruk kan optreden. Ook katten met overgewicht hebben een groter risico hypertensie te ontwikkelen.

Symptomen en complicaties bij hypertensie

Bij een kat geeft de hoge bloeddruk zelf over het algemeen geen symptomen die een eigenaar vroegtijdig kan opmerken. Wel kunnen de symptomen van de onderliggende ziekte worden opgemerkt als deze nog niet eerder bekend was:

• Nierfalen: de kat drinkt meer en plast meer, heeft minder eetlust en valt af
• Overactieve schildklier: de kat is gejaagd en schrikachtig, eet meer, maar valt toch af
• In sommige gevallen bemerkt de eigenaar alleen dat de kat depressief, lethargisch en/of teruggetrokken lijkt. Het zou hier kunnen gaan om ernstige hoofdpijn als gevolg van de hoge bloeddruk, analoog aan wat bij mensen gevonden wordt.

Wanneer dergelijke symptomen geen rol spelen, wordt de hypertensie meestal pas opgemerkt als er al ernstige schade is aan kwetsbare organen als gevolg van de te hoge bloeddruk, zoals plotseling optredende blindheid of bewegingsstoornissen als gevolg van een hersenbloeding. Dit zijn calamiteiten die direct behandeld moeten worden.

• In de ogen zorgt de hoge bloeddruk ervoor dat de retina kan loslaten, of dat er een bloeding in het oog optreedt. De kat kan hierdoor plotseling blind worden, of sterk slechtziend. De kat gaat zich anders gedragen en botst overal tegenaan. De pupillen kunnen erg groot zijn en niet meer reageren op licht, soms is het uitgestroomde bloed in de oogkamer zichtbaar.
• In de hersenen kan de hoge bloeddruk een hersenbloeding veroorzaken. De zichtbare veranderingen treden abrupt op: de kat is gedesoriënteerd, loopt alsof hij dronken is, houdt zijn kop scheef of krijgt toevallen en kan ook in coma geraken.
• Beschadigde nieren kunnen de oorzaak zijn van een hoge bloeddruk, maar omgekeerd zorgt een te hoge bloeddruk ook voor schade aan de nieren waardoor de nierfunctie (verder) afneemt. De symptomen van nierfalen zullen dan verergeren.
• Het hart moet bij hypertensie harder werken om het bloed rond te pompen. Hierdoor verdikt de hartspier en wordt het volume van de hartkamer verkleind, zodat het hart nog weer harder moet werken. De kat kan daardoor hartritmestoornissen krijgen die meestal pas bij een veterinair onderzoek worden opgemerkt. In sommige gevallen ontstaat hartfalen met bijbehorende symptomen (ademnood, lethargie).

Management en prognose

Indien aanwezig, worden acute complicaties direct aangepakt met alle daarvoor aangewezen middelen, en moeten ook de onderliggende chronische ziekten adequaat behandeld worden. Verlaging van de bloeddruk is daarvan een onderdeel. Wanneer de bloeddruk tijdig genormaliseerd wordt kunnen de slechtziendheid en gevolgen van een hersenbloeding weer deels herstellen, en ook een vanwege de hoge bloeddruk verdikte hartspier kan herstellen.

Beschadigd nierweefsel kan niet meer herstellen, het doel is daarom om verdere schade te voorkomen en zo lang mogelijk zoveel mogelijk van de nierfunctie te behouden. Omdat gezonde nieren een enorme overcapaciteit hebben, kan een kat met chronisch nierfalen bij adequaat management nog lang een goede kwaliteit van leven behouden.

Voor de behandeling van de hoge bloeddruk zijn verschillende medicijnen beschikbaar. Welke medicijnen het beste werken is voor elke kat verschillend. Het is daarom noodzakelijk een kat goed in te stellen op de medicatie en regelmatig de bloeddruk (en nierfunctie) te blijven controleren, zodat indien nodig de medicatie kan worden aangepast. De medicatie zal levenslang gegeven moeten worden, ondersteund door aangepaste voeding.

Bloeddrukmeting aan de staart van een kat. De meting is pijnloos voor het dier, maar wordt wel beïnvloed door stress. Het is daarom belangrijk dat de kat de tijd krijgt om aan de procedure te wennen zodat hij zich zo goed mogelijk op zijn gemak voelt.

Preventie van complicaties van te hoge bloeddruk bij de kat

Uiteraard is voorkomen beter dan genezen, daarom wordt bij het management van chronisch nierfalen, schildklierproblemen of hartziekten ook zeer regelmatig de bloeddruk van de kat gecontroleerd. Door tijdige behandeling van hypertensie kunnen de ernstige complicaties ten gevolge van de hoge bloeddruk voorkomen worden. Bij plotseling optredende blindheid of bij klachten passend bij een hersenbloeding moet ook gecontroleerd worden of hypertensie een rol speelt.

Omdat ook gezonde katten bij het ouder worden relatief vaak een hoge bloeddruk en/of nog niet symptomatische nierschade ontwikkelen, is het aan te bevelen regelmatig de bloeddruk te controleren. De bloeddrukmeting is eenvoudig en weinig belastend voor de kat, terwijl hiermee ernstige problemen voorkomen kunnen worden.

Het advies is om bij gezonde katten vanaf 7 jarige leeftijd één of twee keer per jaar de bloeddruk te controleren om bij een ongunstige verhoging snel te kunnen ingrijpen. Om vergelijkingsmetingen te hebben wat voor de individuele kat een normale bloeddruk is, is het verstandig om ook al op 3- en op 5-jarige leeftijd een keer de bloeddruk te meten. Omdat bij oudere katten nierfalen vaak een rol speelt, is het nuttig om ook regelmatig een urine- en bloedonderzoek uit te voeren om de nierfunctie te controleren.

Tenslotte is het hoe dan ook beter voor de gezondheid van een kat om overgewicht te voorkomen, en mogelijk draagt dit dan ook bij aan het behouden van een gezonde bloeddruk en het voorkomen van ernstige complicaties.

Bloeddrukmeting

Als u met uw kat bij ons op de praktijk komt voor een bloeddruk meting nemen wij daar ruim de tijd voor, omdat stress bij de kat de metingen verstoort. Vaak is het geruststellend voor de kat als de eigenaar tijdens de metingen aanwezig blijft. Allereerst komt u in de spreekkamer en halen we uw kat uit het mandje, zodat de kat een minuut of tien aan de omgeving kan wennen. Om de bloeddruk te meten moet er een klein stukje vacht weggeschoren worden onder de staart of bij het voor- of achterpootje.

Wanneer de kat tot rust is gekomen beginnen we aan de bloeddrukmetingen. Hiervoor wordt een manchet om een pootje of de staart steeds korte tijd opgeblazen, vergelijkbaar als bij mensen. Met behulp van een sonde die ultrasoon geluid uitzendt en na weerkaatsing weer opvangt, wordt gemeten bij welke druk het bloed weer begint te stromen als de lucht langzaam uit de manchet wordt gelaten. Deze sonde wordt naast de manchet op het pootje of de staart boven het bloedvat gehouden. Voor een betere geleiding van het signaal wordt zogenaamde ultrasound gel gebruikt, en om de kat niet te verontrusten door het geluid wordt een koptelefoon gebruikt. De bloeddrukmeting wordt tien tot vijftien keer herhaald. De eerste vijf keer zijn om de kat aan de procedure te laten wennen, zodat de volgende metingen de werkelijke bloeddruk weergeven. Om goed te kunnen beoordelen of de bloeddruk is gestegen ten opzichte van een vorige controle, is het van belang de omstandigheden van de metingen zoveel mogelijk gelijk te houden.

Bloeddrukmeter gebaseerd op het Doppler-principe. De detector zendt via de sonde ultrasoon geluid uit dat na weerkaatsing tegen de langsstromende bloedcellen in het bloedvat weer opgevangen wordt. Het signaal wordt omgezet in hoorbaar geluid, zodat op de koptelefoon beluisterd kan worden of het bloed weer gaat stromen. De manchet wordt om een pootje of de staart van het dier gelegd en met behulp van de blaasbalg opgeblazen tot er geen bloedstroom meer te horen is in het afgedekte bloedvat. Vervolgens wordt de lucht weer uit de manchet gelaten en de druk waarbij het bloed weer door het vat gaat stromen wordt afgelezen op de drukmeter; dit is de bloeddruk van het dier.

Tags: